১) কি কি প্ৰকাৰে পানী প্ৰদূষিত হ'ব পাৰে?
উত্তৰ:-  পানী প্ৰদূষিত হোৱাৰ কাৰণ সমূহ হ'ল -
(ক) নদীত গা- ধোৱা, কাপোৰ ধোৱা ফলত পানী প্ৰদূষিত হয়।
(খ) উদ্যোগ সমূহৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা বিষাক্ত ৰাসায়নিক পদাৰ্থবোৰ নৈ, বিল, পুখুৰীত পৰাৰ ফলত পানী প্ৰদূষিত হয়।
(গ) খেতি পথাৰত ব্যৱহাৰ কৰা কীটনাশক দ্ৰব্য আৰু ৰাসায়নিক সাৰৰ ফলত পানী প্ৰদূষিত হয়।
(ঘ) আৱৰ্জনা, মৰাশ আদি পানীত পেলোৱাৰ বাবে পানী প্ৰদূষিত হয়।

২) তোমালোকে ব্যক্তিগতভাৱে বায়ু প্ৰদূষণ কেনেকৈ হ্ৰাস কৰিবা?
উত্তৰ:- বায়ু প্ৰদূষণ হ্ৰাস কৰিবলৈ তলত দিয়া ধৰণে কাম কৰিব লাগে-
(ক) গছ -গছনি ৰোপণ কৰিব লাগিব।
(খ) আমি যিমান পাৰোঁ গাড়ী -মটৰ ব্যৱহাৰ কমাই চলিব লাগিব ।
(গ) ডিজেল পেট্ৰল , আদিৰ সলনি  CNG আৰু সীহ নথকা পেট্ৰল ব্যৱহাৰ কৰি বায়ু প্ৰদূষণ হ্ৰাস কৰিব পাৰি।
(ঘ) জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ সলনি বিকল্প ইন্ধনৰ  সন্ধান বিচাৰিব লাগিব।
(ঙ) বায়ু প্ৰদূষণৰ বিষয়ে জনসাধাৰণৰ মাজত সজাগতা বৃদ্ধি কৰিব লাগিব।

৩) “পৰিস্কাৰ, স্বচ্ছ ( ফটফটীয়া ) পানী খোৱাৰ উপযোগী ” - তোমাৰ মতামত আগবঢ়োৱা।
উত্তৰ:- দেখাত “পৰিস্কাৰ  স্বচ্ছ (ফটফটীয়া) পানী" খোৱাটো উপযোগী নহয়। কাৰণ দেখাত পৰিস্কাৰ স্বচ্ছ পানীতো বহুতো বেমাৰৰ বীজাণু, বিষাক্ত পদাৰ্থ, আইৰণ, অলাগতিয়াল দ্ৰৱ্য  আদি থাকিব পাৰে। সেয়েহে, এই পানী আমাৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ'ব পাৰে। সেয়েহে আমি খোৱা পানী পৰিস্কাৰ স্বচ্ছ হ'লেও আমি সদায় পানী পৰিশোধিত কৰি খাব লাগে।

৪) ধৰি লোৱা তুমি তোমাৰ নগৰখনৰ পৌৰ নিগমৰ এজন সদস্য । তোমাৰ নগৰখনৰ সকলোবোৰ বাসিন্দাৰ  ঘৰলৈ বিশুদ্ধ পানীৰ যোগান ধৰিবলৈ কি কি ব্যৱস্থা ল'বা তাৰ এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা।
উত্তৰ:- বিশুদ্ধ পানী যোগান লোৱা ব্যৱস্থা সমূহ হ'ল-
(ক) পানী যোগান ধৰা পাইপসমূহ যাতে নলা- নৰ্দমা সংস্পৰ্শলৈ নাহে তাৰ বাবে চকু দিব লাগিব।
(খ) পানী টেংকি সমূহ ভালদৰে পৰিস্কাৰ কৰিব লাগিব।
(গ) ক্লৰিণ টেবলেট

প্ৰশ্ন ১-৩ ত শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।
১) তলৰ কোনটো সৌৰজগতৰ সদস্য নহয় ?
(ক) গ্ৰহাণুপুঞ্জ ।
(খ) উপগ্ৰহ।
(গ) তাৰকাপুঞ্জ।
(ঘ) ধুমকেতু।
উত্তৰ:-  (গ) তাৰকাপুঞ্জ ।

২) তলৰ কোনটো সূৰ্য্যৰ গ্ৰ্হ নহয় ?
(ক) লুব্ধক।
(খ) বুধ ।
(গ) শনি।
(ঘ) পৃথিৱী।
উত্তৰ:- লুব্ধক ।

৩) চন্দ্ৰকলাৰ উৎপত্তিৰ কাৰণ
(ক) আমাৰ পিনে পোহৰ প্ৰতিফলন কৰা চন্দ্ৰৰ অংশটোহে দেখা পাওঁ।
(খ) চন্দ্ৰৰ পৰা আমাৰ দূৰত্ব সলনি হৈ থাকে।
(গ) পৃথিৱীৰ প্ৰচ্ছায়াই চন্দ্ৰ পৃষ্ঠৰ এটা অংশহে ঢাকি ৰাখে।
(ঘ) চন্দ্ৰৰ বায়ুমণ্ডলৰ ঘনত্ব স্থিৰ নহয়।
উত্তৰ:- (ক) আমাৰ পিনে পোহৰ প্ৰতিফলন কৰা চন্দ্ৰৰ অংশটোহে দেখা পাওঁ।
 
৪/ খালী ঠাই পূৰ কৰা-
(ক)  সূৰ্যৰ পৰা আটাইতকৈ দূৰত থকা  গ্ৰহটো হ'ল  ____।
(খ) ৰঙা ৰঙৰ  গ্ৰহটো হ'ল ____।
(গ) আকাশত  বিশিষ্ট ৰূপ গঠন কৰা  তৰাৰ সমষ্টিক ____ বোলে।
(ঘ) গ্ৰহৰ চাৰিওফালে পৰিভ্ৰমণ কৰি থকা নভোমণ্ডলীয় বস্তুক ____বোলে।
(ঙ) পপীয়া তৰাবোৰ প্ৰকৃততে _____নহয়।
(চ) ____ আৰু _____ৰ কক্ষপথৰ মাজত গ্ৰ্হাণুপুঞ্জ সমূহ পোৱা যায়।
উত্তৰ:- (ক)   নেপচুন।
            (খ) মংগল।
            (গ) তাৰকাপুঞ্জ ।
            (ঘ) উপগ্ৰহ।
            (ঙ) তৰা ।
            (চ) মংগল , বৃহস্পতি ।

৫/ তলৰ বাক্য সমূহ শুদ্ধ (শু) আৰু অশুদ্ধ (অ) হিচাপে চিহ্নিত কৰা।
(ক) ধ্ৰুৱ তৰা সৌৰজগতৰ সদস্য ।
(খ) বুধ সৌৰজগতৰ ক্ষুদ্ৰতম গ্ৰ্হ ।
(গ) ইউৰেনাছ সৌৰজগতৰ আটাইতকৈ দূৰত থকা গ্ৰহ।
(ঘ) ইনটেছ এটা কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ ।
(ঙ) সৌৰজগতত নটা গ্ৰ্হ আছে।
(চ) কালপুৰুষ তাৰকাপুঞ্জ কেৱল দূৰবীক্ষণেৰেহে দেখা পায় ।
উত্তৰ:- (ক) অশুদ্ধ।
            (খ) শুদ্ধ।
            (গ) অশুদ্ধ।
            (ঘ) শুদ্ধ।
            (ঙ) অশুদ্ধ।
            (চ) অশুদ্ধ।

৬/  “A” স্তম্ভৰ পদসমূহৰ সৈতে “B” স্তম্ভৰ এক বা একাধিক পদৰ সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা।
                        A.                                B                 
              ( 1) অন্তঃ গ্ৰ্হ।                  (a) শনি
              (2) বহিঃগ্ৰ্হ।                    (b) ধ্ৰুৱ তৰা
              (3) তাৰকাপুঞ্জ।                (c) সপ্তৰ্ষিমণ্ডল

১/ ধৰা হওঁক তুমি এটা অন্ধকাৰ কোঠালিত আছা।
কোঠালিৰ ভিতৰত বস্তুবোৰ তুমি দেখিবানে ? কোঠালিৰ বাহিৰৰ বস্তুবোৰ দেখিবানে ? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ:- যদি  আমি অন্ধকাৰ কোঠালিৰ ভিতৰত থাকোঁ তেতিয়া  কোঠালিৰ ভিতৰৰ বস্তুবোৰ দেখা নাপাম কিন্তু কোঠালিৰ বাহিৰৰ বস্তু দেখা পাম । কাৰণ আমি বস্তু এটাত  পোহৰ প্ৰতিফলিত হ'লে  বা বস্তুটোৱে পোহৰ নিৰ্গত কৰিলে আমি দেখা পাম । যিহেতু অন্ধকাৰ কোঠাত বস্তুবোৰে পোহৰ প্ৰতিফলিত নকৰে সেইকাৰণে দেখা নাপাওঁ। বাহিৰৰ বস্তুবোৰ দেখা পাওঁ বাহিৰত পোহৰ আছে।

২/ নিয়মিত আৰু বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলন পাৰ্থক্যবোৰ লিখা। বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলনে প্ৰতিফলনৰ সূত্ৰসমূহ বিফল হোৱা বুজায় নেকি?
উত্তৰ:- নিয়মিত আৰু বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলনৰ পাৰ্থক্যবোৰ হ'ল -
(ক)  নিয়মিত প্ৰতিফলন দাপোণৰ দৰে মিহি পৃষ্ঠত হয়।
           আনহাতে বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলন অসমান বা বিষম পৃষ্ঠত হয়।
   (খ) নিয়মিত প্ৰতিফলনত প্ৰতিফলিত ৰশ্মি সমূহ সমান্তৰাল  হয়।
            আনহাতে বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলনত প্ৰতিফলিত ৰশ্মি  সমূহ অসমান্তৰাল হয় ।
 বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলনে প্ৰতিফলনৰ সূত্ৰসমূহ বিফল হোৱা নুবুজায়।

৩/ তলত উল্লেখ কৰা পৃষ্ঠ সমূহত পোহৰৰ ৰশ্মি গুচ্ছ আপতিত হ'লে নিয়মিত নে বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলন ঘটিব উল্লেখ কৰা।  তোমাৰ উত্তৰৰ যথাৰ্থতা প্ৰতিষ্ঠা কৰা।
(ক) চিকচিকীয়া কাঠৰ টেবুল।
(খ) চক পাউডাৰ ।
(গ) ডাঠ কাগজৰ পৃষ্ঠ ।
(ঘ) তিতি থকা মাৰ্বলৰ মজিয়া।
(ঙ) দাপোন।
(চ) কাগজৰ টুকুৰা।
উত্তৰ:- (ক) চিকচিকীয়া কাঠৰ টেবুলত সুষম বা নিয়মিত প্ৰতিফলন ঘটিব। কাঠৰ  চিকচিকীয়া টেবুলৰ পৃষ্ঠখন মিহি। 

(খ) চক পাউডাৰ  ক্ষেত্ৰত বিষম বা বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলন ঘটিব ,চক পাউডাৰসমূহ লগ লাগি এখন মিহি পৃষ্ঠৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে।

(গ) ডাঠ কাগজৰ পৃষ্ঠ ক্ষেত্ৰত বিষম বা বিক্ষিপ্ত প্ৰতিফলন ঘটিব কাৰণ ডাঠ কাগজৰ পৃষ্ঠ খন অসমান।

(ঘ) তিতি থকা মাৰ্বলৰ মজিয়া

১আৰু ২নং প্ৰশ্নত শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।

১) তলৰ কোনবিধ বস্তু ঘৰ্ষণৰ দ্বাৰা সহজে আহিত কৰিব নোৱাৰি।
(ক) প্লাষ্টিকৰ স্কেল এডাল।
(খ) তামৰ দণ্ড এডাল।
(গ) ফুলাই থোৱা বেলুন এটা।
(ঘ) ঊলৰ কাপোৰ।

উত্তৰ:- (খ) তামৰ দণ্ড এডাল।

২) এটুকুৰা পাটৰ কাপোৰেৰে কাচৰ দণ্ড এডাল ঘঁহিলে দণ্ডডাল
(ক) আৰু কাপোৰ টুকুৰা দুয়ো ধনাত্মকভাৱে আহিত হ'ব।
(খ) ধনাত্মকভাৱে আৰু কাপোৰ টুকুৰা দুয়ো ধনাত্মকভাৱে আহিত হ'ব।
(গ) আৰু কাপোৰৰ টুকুৰা দুয়ো ধনাত্মকভাৱে আহিত হ'ব।
(ঘ) ঋণাত্মকভাৱে আহিত আৰু কাপোৰ টুকুৰা ধনাত্মকভাৱে আহিত হ'ব।

উত্তৰ:- (খ) ধনাত্মকভাৱে আৰু কাপোৰ টুকুৰা ধনাত্মকভাৱে আহিত হ'ব।

৩) তলৰ বাক্য কেইটা সঁচা নে মিছা লিখা।
(ক) একেজাতীয় আধানে পৰস্পৰক আকৰ্ষণ কৰে। (সঁচা / মিছা।
(খ) এডাল আহিত কাচৰ দণ্ড ই এডাল আহিত প্লাষ্টিক ষ্টপাইপক আকৰ্ষণ কৰে। (সঁচা / মিছা)
(গ) বজ্ৰ-নিৰোধক পৰিবাহী দণ্ড ই অট্টালিকা বজ্ৰপাতৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব নোৱাৰে। (সঁচা / মিছা)।
(ঘ) ভূমিকম্পৰ আগজাননী দিব পাৰি। ( সঁচা / মিছা
উত্তৰ :- (ক)  মিছা।
                (খ) সঁচা।
                (গ) মিছা।
                (ঘ) মিছা।

৪) জাৰকালি ছুৱেটাৰ এটা খুলিলে কেতিয়াবা ফট- ফটাই উঠা শব্দ শুনিবলৈ পোৱা যায়। কিয় এনে হয় বুজাই লিখা।
উত্তৰ:- আমি লক্ষ্য কৰোঁ যে ঠাণ্ডা দিনত ঊলৰ কাপোৰ পিন্ধালে আমাৰ নোমবোৰ থিয় হৈ যায় । কাৰণ ঊলৰ কাপোৰ আৰু নোমত পৰস্পৰ বিপৰীত ধৰ্মী আধানৰ সৃষ্টি হয় আৰু ফলত ইহঁতৰ মাজত আকৰ্ষণীয় বলে ক্ৰিয়া কৰে । আমি ছুয়েটাৰ খুলিলে আকৰ্ষণীয় বলৰ বিপৰীতে কায্য কৰা হয় বাবে ফট-ফটাই ঊঠা শব্দ শুনিবলৈ পোৱা যায় ।

৫) আহিতবস্তু এটা হাতেৰে চুলে আধানবোৰ কিয় নাইকিয়া হয় বুজাই লিখা ।
উত্তৰ:-  আহিতবস্তু এটা হাতেৰে চুলে আধানবোৰ নাইকিয়া হয় কাৰণ আমি হাতেৰে চুই দিয়াৰ পাছত আধানবোৰ আমাৰ শৰীৰৰ মাজেৰে ভূমিলৈ গুচি যায় । সেয়েহে আধানযুক্ত বস্তুটোৱে আধান হেৰুৱায়।

 ১/ খালী ঠাই পূৰ কৰা-

১/ শুদ্ধ উত্তৰ বাছি উলিওৱা।
শব্দ সঞ্চাৰিত হ'ব পৰা মাধ্যম হৈছে-
(ক) একমাত্ৰ গেছ                (খ) গোটা পদাৰ্থ মাত্ৰ
(গ) একমাত্ৰ জুলীয়া পদাৰ্থ (ঘ) গোটা, জুলীয়া, গেছীয় পদাৰ্থ।     
উত্তৰ:- (ঘ) গোটা, জুলীয়া, গেছীয় পদাৰ্থ।

২/ কাৰ মাত কম কম্পনাংকৰ হ'ব -
(ক) কেঁচুৱা ছোৱালী।            (খ) কেঁচুৱা ল'ৰা।
(গ) পুৰুষ।                                  (ঘ) মহিলা।
উত্তৰ:- (গ) পুৰুষ।

৩/ তলৰ শুদ্ধ উক্তি সমূহত“ শু" আৰু ভূল উক্তি সমূহত “অ" লিখা।
(ক) বায়ুশূণ্য স্থানত শব্দ সঞ্চাৰিত হ'ব নোৱাৰে।(শু/ অ)
উত্তৰ:- শু।

(খ) এটা কম্পমান বস্তৰ প্ৰতি ছেকেণ্ডত হোৱা দোলনৰ সংখ্যাকেই ইয়াৰ পৰ্যায়কাল বোলে। (শু/ অ)
উত্তৰ:- অ।

গ/ কম্পনৰ বিস্তাৰ বেছি হ'লে শব্দ দুৰ্বল হয় । ( শু/ অ)
উত্তৰ:- অ।

(ঘ)  মানুহৰ বাবে শ্ৰাব্য সীমা ২০Hz ৰ পৰা ২০,০০০Hz । (শু/ অ)
উত্তৰ:- শু।

(ঙ) কম্পনৰ কম্পনাংক কম হ'লে , তীক্ষ্ণতা বেছি হয়।(শু/ অ) ।
উত্তৰ:- অ।

(চ) অবাঞ্চিত বা অস্বস্তিকৰ  শব্দকেই  সংগীত বুলি কোৱা হয়।(শু/ অ)।
উত্তৰ:- অ।

(ছ) শব্দ প্ৰদূষণে আংশিক শ্ৰৱণ বিসংগতি  সৃষ্টি কৰিব পাৰে।(শু/ অ)।
উত্তৰ:- শু। 

৪/ উপযুক্ত শব্দৰ সহায়ত খালী ঠাই পূৰ কৰা।
(ক) এটা দোলন সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ প্ৰয়োজন হোৱা সময়ত বস্তুৰ ___ বোলে।
উত্তৰ:- পৰ্যায়কাল ।

(খ)  কম্পনৰ___দ্বাৰা তীব্ৰতা হয় ।
উত্তৰ:- বিস্তাৰৰ।

(গ) কম্পনাংকৰ একক হৈছে_____।
উত্তৰ:- হাৰ্টজ। 

(ঘ) অবাঞ্চিত শব্দক _____বোলে।  
উত্তৰ:- কোলাহল। 

(ঙ) কম্পনৰ____দ্বাৰা শব্দৰ তীক্ষ্ণতা নিৰুপণ হয়। 

উত্তৰ:- কম্পনাংকৰ।

৫/ এটা দোলকে ৪ ছেকেণ্ডত ৪০ টা দোলন সম্পূৰ্ণ কৰে। ইয়াৰ পৰ্যায়কাল আৰু কম্পনাংক নিৰ্ণয় কৰা।
উত্তৰ:-
              
             কম্পনাংক=দোলনৰ/মূঠ সংখ্যা
                                          =৪০/৪ হাৰ্টজ
                                          =১০ হাৰ্টজ ।
   পৰ্যায়কাল=  ১/ কম্পনাংক
                           =১/১০ ছেকেণ্ড
                           = ০.১ ছেকেণ্ড।
                           
৬/ মাহে প্ৰতি ছেকেণ্ডত গড়ে ৫০০ বাৰকৈ পাখি কপাই  শব্দৰ সৃষ্টি কৰে।

১। খালী ঠাই পূৰ কৰা।
ক।পৰস্পৰ সম্পৰ্কত থকা দুখন পৃষ্ঠৰ মাজৰ ____ঘৰ্ষণে বাধা দিয়ে।
উত্তৰ:- আপেক্ষিক গতিত।
খ। পৃষ্ঠাৰ ____ ৰ ওপৰত ঘৰ্ষণ নিৰ্ভৰশীল।
উত্তৰ:- মসৃণতাৰ।
গ।ঘৰ্ষণে ___ উৎপন্ন কৰে।
উত্তৰ:- তাপ।
ঘ।কেৰম বৰ্ডৰ ওপৰত পাউডাৰ ছটিয়ালে ঘৰ্ষণ ____।
উত্তৰ:- কমে।
ঙ।স্থিতি ঘৰ্ষণতকৈ পিছল ঘৰ্ষণৰ মান___।
উত্তৰ:- কম।

২। চাৰিজন ছাত্ৰক ঘূৰ্ণি,স্থিতি আৰু পিছল ঘৰ্ষণ বলৰ মান অধ ক্ৰমত সজাবলৈ কোৱা হল। উত্তৰ লিখা।
উত্তৰ:- স্থিতি,পিছল,ঘূৰ্ণি।

৩।ৰবিয়াই তাইৰ পুতলা গাড়ী খন মাৰ্বলৰ শুকান মজীয়া , মাৰ্বলৰ তিতা মজিয়া , মজিয়াত পাৰি ধোঁৱা বাতৰি কাকত আৰু টাৱেলৰ ওপৰেৰে চলাইছে। বিভিন্ন পৃষ্ঠত গাড়ীখনৰ ওপৰত ক্ৰিয়া কৰা ঘৰ্ষণ বলৰ মান উৰ্দ্ধক্ৰমত  লিখিলে শুদ্ধ উত্তৰ হ'ল ___
উত্তৰ:- মাৰ্বলৰ তিতা মজিয়া , মাৰ্বলৰ শুকান মজিয়া , বাতৰি কাকত আৰু টাৱেল।

৪। ধৰা হ'ল তোমাৰ লিখা ডেস্ক খন কিছু পৰিমাণে হেলনীয়া । ইয়াৰ ওপৰত ৰখা কিতাপ এখন পিছলিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে। কিতাপ এখনৰ ওপৰত প্ৰয়োগ হোৱা ঘৰ্ষণ বলৰ দিশ দেখুওৱা।
উত্তৰ:- ঘৰ্ষণ বলৰ দিশ উৰ্ধমুখী হ'ব । অৰ্থাৎ পিছলিবলৈ আৰম্ভ কৰা কিতাপ খনৰ বিপৰীত দিশ।

৫। দুৰ্ঘটনা বশত : মাৰ্বলৰ মজিয়াত তুমি এবাল্টি চাবোন পানী পেলালে । ইয়াৰ বাবে মজিয়া এখনত খোজ কাঢ়িব সহজ হ'বনে টান হ'ব ? কাৰণ দৰ্শোৱা।
উত্তৰ:- কঠিন হ'ব । কাৰণ চাবোন পানীৰ পৰাৰ ফলত মজিয়াৰ ঘৰ্ষণ বলৰ পৰিমাণ একেবাৰে কমি যায় আৰু পিছল হয়।

৬। খেলুৱৈ সকলে গজাল থকা জোতা কিয় ব্যৱহাৰ কৰে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ:- গজাল থকা জোতা পিন্ধাৰ ফলত মাটিত খোপতি পুতিবলৈ সহজ হয়।

৭।ইকবালে পাতল বাকছ এটা আৰু সীমাই একে ধৰণৰ কিন্তু গধূৰ বাকচ এটা একেখন মজিয়াৰে ঠেলিব লগা হৈছে। কোনে বেছি বল প্ৰয়োগ কৰিব লগীয়া হ'ব আৰু কিয়?
উত্তৰ:- গধূৰ বাকচটো ঠেলিবলৈ বেছি বল প্ৰয়োজন হ'ব।আমি জানো যে পৃষ্ঠদুখনৰ মাজত হেচাৰ পৰিমাণ বেছি হ'লে ঘৰ্ষণ বলৰ বেছি হয়। গধুৰ বাকচ টোৰ মজিয়া খনৰ ওপৰত বেছি হেচাৰ সৃষ্টি কৰে ফলত ঘৰ্ষণ বল বাঢ়ি যায়। ঘৰ্ষণ বল বঢ়াৰ ফলত বাকচটো ঠেলিবলৈ বেছি বল প্ৰয়োজন হয়।

৮। স্থিৰ ঘৰ্ষণতকৈ পিছল ঘৰ্ষণ কিয় কম? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ:- স্থিৰ ঘৰ্ষণত বস্তুটোৰ পৃষ্ঠৰ স্পৰ্শ বিন্দুসমূহে আনখন পৃষ্ঠৰ স্পৰ্শ বিন্দুসমূহৰ সৈতে লগ লাগিবলৈ যথেষ্ট সময় পায়।ফলত ঘৰ্ষণৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি হয়। আনহাতে পিছল ঘৰ্ষণৰ বস্তুটোৰ পৃষ্ঠৰ স্পৰ্শবিন্দু সমূহে আনখন পৃষ্ঠৰ স্পৰ্শ‌বিন্দুৰ সৈতে লগ লাগিবলৈ সময় কম পায়।

৯। তৰলত গতি কৰা বস্তুসমূহৰ কিয় বিশেষ বিশেষ আকৃতি থাকে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ:- যেতিয়া তৰলৰ মাজেৰে কোনো বস্তু অগ্ৰসৰ হয় তেতিয়া বস্তুসমূহেইয়াৰ ওপৰত ক্ৰিয়া কৰা ঘৰ্ষণ অতিক্ৰম কৰিব লগা হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াত ইহঁতে শক্তি ক্ষয় কৰিব লগা হয়। সেইকাৰণে ঘৰ্ষণ কমোৱাৰ বাবে বস্তুবোৰক বিশেষ আকৃতি দিয়া হয়।